S07E01: With what sauce shall we be eaten?

Anna Reutinger, Isabel Cavenecia, Yair Callender
werkperiode: 13 mei - 21 juni 2024
opening: 22 juni, 14:00 - 17:00 (dresscode: zwart)
tentoonstelling: 22 juni - 21 juli 2024

locatie: begraafplaats Esserveld – Esserweg 22a, Groningen

Er is niets zo onvermijdelijk en ongrijpbaar aan het leven als de dood. Niemand is onsterfelijk en er komt voor ieder van ons een moment dat we overgaan. With what sauce shall we be eaten?* is een tentoonstelling op de begraafplaats en in de voormalige aula van Esserveld. Anna Reutinger, Isabel Cavenecia en Yair Callender hebben gedurende een vijf weken durende residency op de begraafplaats nieuwe kunstwerken ontwikkeld. Ze hebben zich verdiept in de begraafplaats en funeraire cultuur — alle activiteiten, structuren en betekenissen rondom de dood. 

Op Esserveld, een van de duurste begraafplaatsen van Nederland, rijst de vraag wie het zich kan veroorloven om hier ten ruste gelegd te worden, en wie er wordt herinnerd. Temidden van de hoge bomen, tussen rijen grijze stenen is een onderscheid tussen actieve nagedachtenis en verval zichtbaar. Voor hen wiens herinnering niet langer levend wordt gehouden door dierbaren, is daar de beheerder van Esserveld. De zorg en aandacht waarmee ieder jaar 40.000 begonia’s worden gepland getuigen van een ander soort verwantschap met de laatste rustplaats. 

Door te duiken in de symboliek van grafstenen, begrafenisrechten voor mensen die dit niet kunnen betalen en oud-Hollandse rouwgebruiken, onderzoeken de kunstenaars hun eigen relatie tot de dood en herinnering. Welke doodsrituelen bestaan er en is er ruimte voor nieuwe? Bestaat er een hiernamaals? En kan een kunstenaar iets toevoegen aan de sobere Nederlandse grafstenen? 

De keuzes die je voorstaan wanneer het einde nadert – begraven of cremeren, het lettertype op je grafsteen, je favoriete feestplaat of toch die tranentrekker op je uitvaart – geven ons een gevoel van controle over onze nalatenschap. Maar welke wereld laten we echt achter? Hoe zullen we herinnerd worden en welke verhalen zullen blijven bestaan? 

*De titel With what sauce shall we be eaten? komt uit ‘An Old Fable Retold’, geschreven door William Morris in 1884. In dit socialistisch verhaal debatteren kippen op een conferentie voor de kerstdagen met welke saus ze zullen worden opgediend. Wanneer een gehavend uitziende haan van middelbare leeftijd betwijfelt of ze überhaupt wel gegeten moeten worden, barst er een kakelend commentaar los. Uiteindelijk sluit de kippen-conferentie met de conclusie dat langzaam gegaard worden de minst revolutionaire manier van koken is. Morris illustreert hier een politieke tendens die we ook vandaag de dag zien. Het uitvergroten van de problemen in de eigen voortuin en zogenaamde keuzes die hierbij een rol spelen, leiden af van grotere thema’s. De keuze tussen cranberry compote en champignonsaus geeft wellicht de indruk dat je controle hebt over dat wat er komen gaat, maar leidt af van het feit dat de dood onafwendbaar is. 

Belangrijke noot: Aangezien de tentoonstelling uitnodigt om na te denken over het omgaan met de dood en herdenken, willen we de genocide die plaatsvindt in Gaza niet negeren. De opbrengsten van dit programma gaan naar humanitaire hulp in Gaza.